Sau 40 năm (1983-2023) từ ngày Đức Giáo hoàng Gioan Phaolô II chính thức ban hành Bộ Giáo luật 1983, đã có nhiều khoản luật được thay đổi và bổ sung. Để giúp các thành viên và bề trên các hội dòng, tu hội đời, và tu đoàn tông đồ cập nhật kịp thời và áp dụng đúng những điều luật đã được sửa đổi hoặc bổ sung, bài viết này tập hợp lại những khoản luật đã được sửa đổi trong phần III của quyển II (cc. 573-746) và một số khoản luật trong quyển VI của Bộ Giáo luật hiện hành có liên quan đến các tu hội dòng tận hiến và tu đoàn tông đồ mà vẫn còn hiệu lực trong thời gian hiện tại (tháng 12/2023).
Điều luật 579
Qua tự sắc Authenticum charismatis, ngày 1/11/2020, Đức Giáo hoàng Phanxico sửa đổi khoản luật này: yêu cầu các Giám mục giáo phận phải được sự cho phép của Tòa Thánh bằng văn bản trước khi ban hành sắc lệnh thành lập một tu hội dòng tận hiến trong địa hạt.
Điều luật 588 §2
Giáo hoàng Phanxico sửa đổi ngày 18/05/2022 – Rescriptum ex Audientia SS.mi Il: Rescritto del Santo Padre Francesco circa la deroga al can. 588 §2 CIC.
Vậy phải chăng, chỉ có các thành viên giáo sĩ mới được bầu hoặc bổ nhiệm làm bề trên của một hội dòng tận hiến hoặc tu đoàn tông đồ giáo sĩ?
Trong văn kiện ngày 18/05/2022, Đức Giáo hoàng Phanxico sửa đổi điều luật 588 §2 khi ngài đưa ra những khả năng và những điều kiện một thành viên không phải giáo sĩ có thể được bổ nhiệm làm bề trên nhà hoặc bầu làm Bề trên Tổng quyền một hội dòng tận hiến hoặc tu đoàn tông đồ giáo sĩ thuộc luật giáo hoàng. Nội dung của những sửa đổi như sau:
Điều 604 §3
Ngày 11/2/2022, qua tự sắc Competentias quasdam decernere, Đức Giáo hoàng Phanxico thêm §3 vào điều luật 604 như sau:
Điều 628 §2, 10
Bộ Tu sĩ sửa đổi §2, 10 ngày 01/04/2018 qua huấn thị Cor orans: AAS 110 (2018) 814-864, n.111.
Điều 638 §4
Bộ Tu sĩ sửa đổi ngày 01/04/2018 qua huấn thị Cor orans, nn. 52, 81d, và 108.
Đối với các đan viện trực thuộc dòng đan tu hoặc liên minh các đan viện, để đảm bảo tính hiệu lực của việc chuyển nhượng và giao dịch nào khiến cho tình hình tài sản của đan viện có thể bị tổn hại, cần phải có sự cho phép bằng văn bản của bề trên cao cấp với sự đồng ý của hội đồng cố vấn, hoặc của tu nghị, tùy thuộc vào giá trị mua bán và giao dịch, và ý kiến của bề trên tổng quyền của dòng hoặc của chủ tịch liên minh đan viện (Cor orans n. 52).
Tùy theo qui định của luật riêng trong từng đan viện tự trị, sự ưng thuận của bản quyền địa phương bằng văn bản cũng có thể được yêu cầu đối các hành vi hành chánh cụ thể (Cor orans n. 81d). Nếu luật riêng không qui định, thì không đòi buộc các đan viện tự trị của dòng hoặc liên minh đan viện phải xin sự đồng ý của đấng bản quyền địa phương (Cor orans n. 108).
Điều 667 §4
Bộ Tu sĩ sửa đổi ngày 01/04/2018 qua Huấn thị Cor orans, nn. 83g, 174, và 175:
Khi có lý do chính đáng, Giám Mục giáo phận có năng quyền vào trong nội vi của các nữ đan viện tọa lạc trong lãnh thổ giáo phận. Khi có lý do trầm trọng, Giám Mục giáo phận, với sự đồng ý của Bề Trên, có năng quyền cho phép người khác vào trong nội vi, và cho các nữ đan tu ra khỏi nội vi trong thời gian thực là cần thiết.
Tuy nhiên, Bộ tu sĩ đã sửa nội dung điều luật này như sau: Khi có lý do chính đáng, Giám mục giáo phận có năng quyền vào trong nội vi của các nữ đan viện tọa lạc trong giáo phận và cho phép người khác vào, với sự đồng ý của bề trên cấp cao của đan viện (Cor orans n.83g). Giám mục giáo phận và bản quyền ut sĩ không được can thiệp vào việc cho phép một đan sỹ ra khỏi nội vi (Cor orans n. 174). Thẩm quyền này thuộc về bề trên cao cấp. Trong trường hợp cho phép quá 15 ngày, bề trên cao cấp chỉ cho phép với sự ưng thuận của hội đồng cố vấn (Cor orans n. 175).
Điều 686 §1
Đức Giáo hoàng Phanxico thay đổi ngày 11/2/2022 qua tự sắc Competentias quasdam decernere, art. 5.
Điều 686 §2
Bộ Tu sỹ sửa đổi ngày 01/04/2018 qua huấn thị Cor orans, nn.130, 177, và 178.
Theo Cor orans n. 177, bề trên cao cấp của đan viện thuộc dòng đan tu hoặc liên minh đan tu, với sự đồng ý của ban cố vấn, có thể ban đặc ân sống ngoại vi cho một nữ đan sỹ khấn trọng, nhưng không quá một năm, sau khi được sự đồng ý của đấng bản quyền địa phương nơi nữ đan sỹ sẽ sống, và sau khi đã tham khảo ý kiến của Giám mục giáo phận hoặc đấng bản quyền tu sỹ có thẩm quyền.
Trong trường hợp gia hạn đặc ân sống ngoại vi không quá 2 năm cho một nữ đan sỹ khấn trọng trong một đan viện thuộc liên minh đan viện, chủ tịch liên minh đan tu có thẩm quyền, với sự đồng ý của hội đồng cố vấn (Cor orans n.178). Chỉ có Tòa thánh có thẩm quyền gia hạn thêm đặc ân sống ngoại vi trong trường thời gian quá 3 năm cho một nữ đan sỹ. ( Cor orans n. 180).
Điều 688 §2
Đức Giáo hoàng Phanxico thay đổi ngày 11/2/2022 qua tự sắc Competentias quasdam decernere, n. 6.
Điều 694
Ngày 19/03/2019, qua tự sắc Communis Vita, Đức Giáo hoàng Phanxico bổ sung §1, 30.
Điều 695
Đức Giáo hoàng Phanxico thay đổi điều luật này ngày 26/4/2022 qua tự sắc Recognitum librum VI. Trong điều luật này liên quan tới ba điều luật (1395, 1397, và 1398) trong Quyển VI, đã được chỉnh sửa và bổ sung qua tông hiến Pascite gregem Dei do Đức Giáo hoàng Phanxico chính thức ban hành ngày 23.05.2021 và có hiệu lực từ ngày 08.12.201. Riêng điều luật 1398 được Giáo hoàng Phanxico chỉnh sửa qua tự sắc Vos estis lux mundi, ban hành ngày 25.03.2023.
Điều 1395
Điều 699 §2.
Đức Giáo hoàng Phanxico thay đổi ngày 11/2/2022 qua tự sắc Competentias quasdam decernere, n. 7.
Điều 700.
Đức Giáo hoàng Phanxico sửa đổi ngày 02/04/2023 qua tự sắc Expedit ut iura, kéo dài thời hạn cho tu sĩ bị trục xuất được thượng cầu lên nhà chức trách có thẩm quyền
Điều 729.
Ngày 19/3/2019, qua tự sắc Communis vita, n. 2, Đức Giáo hoàng Phanxico thay đổi Điều 729 để phù hợp với khoản luật bổ sung trong Điều 694 dành cho việc trục xuất một tu sĩ thuộc các hội dòng. Điều 694 §1, 30 và §3 không phù hợp vì việc sống chung trong cộng đoàn không ràng buộc thành viên các tu hội đời.
Điều 1337 §1.
Điều 1372.
Điều 1376.
Lưu ý: Sở dĩ, các tu sĩ và các bề trên dòng tu cần lưu ý Điều luật 1372 và 1376 vì tài sản của các tu hội dòng tận hiến và các tu đoàn tông đồ là tài sản của Giáo hội (x. Điều 1257).
Nt. Agnes Lien Do, OP
Tài Liệu
Bộ Giáo Luật – The Code of Canon Law. Bo Giao Luat – Canon Law (catholic.org.tw).
Code of Canon Law, Latin-English Edition: New English Translation. Fourth Printing. Washington, D.C.: Canon Law Society of America, 2023.
