Tin mừng: Lc 9, 18-22
Suy niệm
“Còn anh em, anh em bảo Thầy là ai?”
Hành trình đức tin: từ lời tuyên xưng đến mầu nhiệm Thập giá
Trong cuộc sống thường ngày của chúng ta, câu hỏi “Bạn là ai?” là một câu hỏi rất quen thuộc. Chúng ta thường trả lời bằng tên, nghề nghiệp, gia đình, hay quê quán. Đó là những định danh giúp người khác biết về chúng ta. Tuy nhiên, có một câu hỏi sâu sắc hơn, một câu hỏi về bản chất và căn tính thực sự, không chỉ của chúng ta mà còn của Đấng mà chúng ta tin theo.
Bài Tin Mừng theo thánh Lu-ca mà chúng ta vừa nghe hôm nay đặt chúng ta vào một khung cảnh thật đặc biệt. Chúa Giê-su, sau khi cầu nguyện một mình, đã quay về phía các môn đệ và đặt ra một câu hỏi định mệnh, một câu hỏi làm nên bước ngoặt trong hành trình đức tin của các ông và của toàn thể Giáo Hội sau này. Câu hỏi đó không phải là một sự tò mò, nhưng là một lời mời gọi đi vào chiều sâu của mầu nhiệm về chính Người.
Bối cảnh của đoạn Tin Mừng này rất quan trọng. Chúa Giê-su và các môn đệ đang ở vùng Xê-da-rê Phi-líp-phê. Đây là một vùng đất của dân ngoại, nơi có nhiều đền thờ các tà thần, một nơi giao thoa của nhiều luồng tư tưởng và tín ngưỡng. Chính tại nơi đây, giữa những quan niệm đa dạng về thần linh, Chúa Giê-su đã muốn các môn đệ xác định rõ ràng lập trường đức tin của mình.
Hành trình mà Chúa Giê-su dẫn dắt các môn đệ qua hai câu hỏi của Người cũng chính là hành trình đức tin của mỗi người chúng ta. Trước hết, đó là việc lắng nghe và nhận định những quan niệm của thế gian về Chúa. Kế đến, đó là lời chất vấn cá vị, đòi hỏi một sự đáp trả của con tim. Và cuối cùng, đó là sự mặc khải về con đường tất yếu của Đấng Cứu Thế: con đường của đau khổ, thập giá và vinh quang phục sinh.
Chúng ta hãy cùng nhau đi sâu vào từng chặng của hành trình này, để câu hỏi của Chúa Giê-su năm xưa cũng vang vọng và chất vấn tâm hồn chúng ta hôm nay: “Còn anh em, anh em bảo Thầy là ai?”
Chúa Giê-su bắt đầu bằng một câu hỏi mang tính thăm dò, một cuộc “trưng cầu dân ý” về hình ảnh của Người trong lòng dân chúng. Các môn đệ đã thành thật thuật lại những gì họ nghe được: “Họ bảo Thầy là ông Gio-an Tẩy Giả, nhưng có kẻ thì bảo là ông Ê-li-a, kẻ khác lại cho là một trong các ngôn sứ thời xưa đã sống lại.”
Chúng ta hãy dừng lại để suy ngẫm về những câu trả lời này.
- Gio-an Tẩy Giả: Người ta thấy ở Chúa Giê-su sự mạnh mẽ, cương trực, lời rao giảng đầy lửa và lời kêu gọi sám hối quyết liệt như của Gio-an.
- Ê-li-a: Họ thấy nơi Chúa Giê-su quyền năng phi thường, khả năng làm phép lạ cả thể, làm cho kẻ chết sống lại, giống như ngôn sứ Ê-li-a vĩ đại trong Cựu Ước.
- Một ngôn sứ thời xưa sống lại: Họ nhận ra Người là một con người của Thiên Chúa, một vị thầy dạy những điều cao siêu, một người nói lời của Thiên Chúa.
Tất cả những danh xưng này đều không sai. Chúng đều chứa đựng một phần sự thật về Chúa Giê-su. Người quả thật có sự thánh thiện và lòng can đảm của Gio-an, có quyền năng của Ê-li-a, và có uy quyền của một vị ngôn sứ. Dân chúng đã nhìn nhận Người là một vĩ nhân, một con người phi thường được Thiên Chúa sai đến.
Tuy nhiên, tất cả những cái nhìn đó đều là những cái nhìn từ bên ngoài, những đánh giá dựa trên những gì mắt thấy tai nghe. Chúng cao quý, nhưng chưa trọn vẹn. Chúng đặt Chúa Giê-su vào những khuôn mẫu đã có sẵn trong lịch sử, xem Người như một sự lặp lại của quá khứ, dù là một sự lặp lại vĩ đại. Họ thấy Người là một con người xuất chúng, nhưng vẫn chỉ là một con người trong hàng ngũ các ngôn sứ. Cái nhìn của “dân chúng” thường dừng lại ở mức độ ngưỡng mộ, khâm phục, nhưng chưa phải là đức tin.
Ngày nay, cái nhìn của “dân chúng” về Chúa Giê-su cũng đa dạng như vậy. Với nhiều người, Chúa Giê-su là một nhà hiền triết vĩ đại, một nhà cách mạng xã hội, một bậc thầy về luân lý, một biểu tượng của tình yêu thương và hòa bình. Những điều này đều đúng, nhưng nếu chỉ dừng lại ở đó, chúng ta đã bỏ lỡ mất cốt lõi thần tính của Người. Chúng ta có nguy cơ biến Chúa Giê-su thành một ý niệm, một triết lý sống, thay vì một Ngôi Vị sống động để chúng ta gặp gỡ và tin thờ.
. Câu hỏi thứ hai: “Còn anh em, anh em bảo Thầy là ai?” (Lc 9, 20)
Đây chính là tâm điểm của đoạn Tin Mừng. Chúa Giê-su chuyển từ “họ” sang “anh em”, từ đám đông vô danh sang cộng đoàn thân tín. Người không còn muốn một câu trả lời mang tính thời sự, Người muốn một lời tuyên xưng phát xuất từ con tim. Đức tin không phải là một cuộc thăm dò ý kiến, mà là một mối tương quan cá vị. Người không hỏi “Anh em nghĩ gì?”, mà là “Anh em bảo Thầy là ai?” – một câu hỏi về căn tính, về sự thật sâu xa nhất.
Trong khoảnh khắc ấy, sự im lặng chắc đã bao trùm lấy các môn đệ. Đây không phải là lúc để lặp lại lời người khác. Đây là lúc phải đưa ra câu trả lời của chính mình, một câu trả lời sẽ quyết định cuộc đời mình. Và Phê-rô, vị Tông đồ trưởng, đã thay mặt cho anh em, đã nói lên lời tuyên xưng nền tảng của Kitô giáo:
“Thầy là Đấng Ki-tô của Thiên Chúa.” (Lc 9, 20)
Lời tuyên xưng này vượt xa mọi quan niệm của dân chúng.
- “Đấng Ki-tô” (Christos trong tiếng Hy Lạp, Mêsia trong tiếng Do Thái): có nghĩa là “Đấng được xức dầu”. Đây không phải là một ngôn sứ bình thường. Đây là Đấng mà toàn thể dân Israel đã mong chờ qua bao thế kỷ, Đấng được Thiên Chúa tuyển chọn và sai đến để thực hiện lời hứa cứu độ.
- “của Thiên Chúa”: Cụm từ này nhấn mạnh nguồn gốc thần linh của Người. Người không tự mình đến, nhưng được chính Thiên Chúa Cha sai đến và thuộc trọn về Thiên Chúa.
Lời tuyên xưng của Phê-rô không phải là kết quả của sự suy luận thông minh hay óc phân tích sắc sảo. Tin Mừng Mát-thêu ghi lại rõ hơn lời Chúa Giê-su nói với ông: “Không phải phàm nhân mặc khải cho con biết điều này, nhưng là Cha của Thầy, Đấng ngự trên trời” (Mt 16,17). Đây là một ơn mặc khải, một hồng ân đức tin. Phê-rô đã được Chúa Cha soi sáng để nhận ra căn tính đích thực của Chúa Giê-su. Lời tuyên xưng này đã trở thành tảng đá cho Giáo Hội, là nền móng cho đức tin của tất cả những ai đi theo Chúa qua mọi thời đại.
. Lệnh truyền giữ im lặng và lời tiên báo về cuộc khổ nạn (Lc 9, 21-22)
Ngay sau lời tuyên xưng trọng đại của Phê-rô, phản ứng của Chúa Giê-su có vẻ thật lạ lùng. Thay vì vui mừng công khai, “Người nghiêm giọng truyền các ông không được nói điều ấy với ai.” Tại sao lại như vậy? Tại sao một sự thật nền tảng như thế lại phải được giữ kín?
Lý do là vì quan niệm về “Đấng Ki-tô” của các môn đệ và dân chúng lúc bấy giờ vẫn còn rất lệch lạc. Trong suy nghĩ của họ, Đấng Mêsia sẽ là một vị vua trần thế đầy quyền lực, một nhà lãnh đạo chính trị-quân sự sẽ đứng lên đánh đuổi quân Rô-ma, giải phóng dân tộc và thiết lập lại vương quốc Israel huy hoàng như thời vua Đa-vít. Đó là một Đấng Mêsia của vinh quang, quyền bính và chiến thắng theo kiểu thế gian.
Nếu các môn đệ đi rao giảng về một “Đấng Ki-tô” như vậy, họ sẽ gây ra một sự hiểu lầm tai hại, một cuộc nổi dậy chính trị mà Chúa Giê-su không hề mong muốn. Vương quốc của Người “không thuộc về thế gian này” (Ga 18,36).
Vì thế, ngay lập tức, Chúa Giê-su phải thực hiện một cuộc “giáo dục lại” cho các môn đệ. Người phải đập tan hình ảnh một Đấng Mêsia trần thế để mặc khải cho họ bộ mặt thật của Đấng Ki-tô của Thiên Chúa. Và bộ mặt đó được tỏ lộ qua lời tiên báo đầu tiên về cuộc Khổ Nạn:
“Con Người phải chịu đau khổ nhiều, bị các kỳ mục, thượng tế cùng kinh sư loại bỏ, bị giết chết, và ngày thứ ba sẽ trỗi dậy.” (Lc 9, 22)
Đây là một cú sốc lớn đối với các môn đệ. Từng chi tiết trong lời tiên báo này đều đi ngược lại hoàn toàn với những gì họ mong đợi:
- “Phải chịu đau khổ nhiều”: Đấng Mêsia mà họ mong chờ là Đấng mang lại chiến thắng, chứ không phải là người chịu đau khổ.
- “Bị các kỳ mục, thượng tế cùng kinh sư loại bỏ”: Người sẽ bị chính giới lãnh đạo tôn giáo của dân tộc, những người lẽ ra phải nhận ra Người đầu tiên, chối bỏ và kết án.
- “Bị giết chết”: Một ý tưởng không thể tưởng tượng nổi. Đấng được Thiên Chúa xức dầu mà lại phải chịu một cái chết ô nhục như một tội nhân. Đây là một sự vấp phạm, một scandal đối với não trạng Do Thái.
Chúa Giê-su đang trình bày cho các ông một con đường cứu độ hoàn toàn mới: con đường của người Tôi Tớ Đau Khổ đã được ngôn sứ I-sai-a loan báo. Quyền năng của Thiên Chúa không được thể hiện qua sức mạnh thống trị, mà qua tình yêu tự hiến. Vinh quang của Đấng Mêsia không nằm ở ngai vàng trần thế, mà ở trên cây thập giá. Sự chiến thắng của Người không phải là chiến thắng quân thù bằng gươm giáo, mà là chiến thắng tội lỗi và sự chết bằng sự vâng phục và hy sinh đến cùng.
. “Và ngày thứ ba sẽ trỗi dậy”
Giữa bức tranh tăm tối của đau khổ và cái chết, Chúa Giê-su đã gieo vào một tia sáng hy vọng không thể bị dập tắt: “và ngày thứ ba sẽ trỗi dậy.” Cuộc khổ nạn không phải là điểm kết thúc. Thập giá không phải là thất bại cuối cùng. Nó chỉ là con đường dẫn đến sự Phục Sinh. Cái chết bị sự sống khuất phục. Hận thù bị tình yêu chiến thắng.
Đây là trọng tâm của Mầu Nhiệm Vượt Qua, là cốt lõi của Tin Mừng. Một Đấng Ki-tô mà không có thập giá thì chỉ là một ảo ảnh của con người. Một thập giá mà không có sự phục sinh thì chỉ là một bi kịch vô nghĩa. Chỉ khi kết hợp cả hai – Thập giá và Phục sinh – chúng ta mới có được chân dung đầy đủ và đích thực về Đấng Ki-tô của Thiên Chúa, Chúa Cứu Độ của chúng ta.
Câu chuyện Tin Mừng hôm nay không chỉ là một sự kiện lịch sử đã qua. Nó là một lời chất vấn sống động cho từng người chúng ta ngay tại đây và lúc này.
. Vượt qua cái nhìn của “dân chúng”
Mỗi ngày, chúng ta bị bao vây bởi vô số những quan niệm về Chúa, về tôn giáo, về đức tin. Thế gian có thể xem việc tin vào Chúa là một nét văn hóa đẹp, một chỗ dựa tinh thần, một cách để làm người tốt. Tất cả đều không sai, nhưng chưa đủ. Đức tin của chúng ta có nguy cơ trở nên hời hợt nếu chúng ta chỉ lặp lại những gì người khác nói, hoặc chấp nhận một hình ảnh Chúa Giê-su “an toàn”, dễ chịu, phù hợp với lối sống của mình.
Bài học đầu tiên là chúng ta được mời gọi đi xa hơn. Chúng ta cần có những giây phút thinh lặng, cầu nguyện, gặp gỡ Chúa một mình như Người đã làm, để lắng nghe tiếng Chúa hỏi riêng ta: “Còn con, con bảo Thầy là ai?” Câu trả lời không thể vay mượn. Nó phải là xác tín của riêng ta, được nuôi dưỡng bằng Lời Chúa, bằng các Bí tích, và bằng kinh nghiệm sống đức tin mỗi ngày.
. Tuyên xưng Chúa Giê-su là Đấng Ki-tô bằng cả cuộc đời
Tuyên xưng “Thầy là Đấng Ki-tô của Thiên Chúa” không chỉ là một lời nói suông. Đó là một quyết định thay đổi toàn bộ cuộc sống.
- Nó có nghĩa là chấp nhận Chúa Giê-su là trung tâm, là Chúa Tể của đời mình, là Đấng duy nhất có lời ban sự sống đời đời. Mọi lựa chọn, quyết định, và hành động của chúng ta đều phải quy chiếu về Người.
- Nó có nghĩa là can đảm sống khác với những giá trị của thế gian. Khi thế gian chạy theo tiền bạc, danh vọng, quyền lực, người môn đệ của Chúa Ki-tô được mời gọi sống theo tinh thần của Bát Phúc: khó nghèo, hiền lành, khao khát điều công chính, xây dựng hòa bình.
. Đón nhận mầu nhiệm thập giá trong đời mình
Đây là điểm khó khăn nhất nhưng cũng là cốt lõi của việc đi theo Chúa. Tuyên xưng Chúa Giê-su là Đấng Ki-tô có nghĩa là chấp nhận đi theo con đường Người đã đi – con đường thập giá. Chúng ta không thể muốn một Đấng Ki-tô vinh quang mà lại từ chối Đấng Ki-tô chịu đóng đinh.
Thập giá trong đời ta có thể là những bệnh tật, những thất bại, những hiểu lầm, những sự hy sinh thầm lặng trong gia đình, những nỗ lực chiến đấu với tội lỗi của bản thân, lòng trung thành với sự thật dù phải trả giá… Đón nhận thập giá không có nghĩa là cam chịu một cách tiêu cực, nhưng là kết hợp những đau khổ của mình với cuộc khổ nạn của Chúa, tin rằng qua đó, Thiên Chúa đang thanh luyện và biến đổi chúng ta.
Và quan trọng hơn cả, chúng ta đón nhận thập giá với niềm hy vọng Phục Sinh. Chúng ta tin rằng, cũng như Chúa Giê-su, sau những thử thách, đau khổ, và cả sự chết, Thiên Chúa sẽ cho chúng ta được sống lại trong vinh quang với Người. Niềm tin vào sự Phục Sinh cho chúng ta sức mạnh để vác thập giá mình mỗi ngày mà không tuyệt vọng.
Câu hỏi “Còn anh em, anh em bảo Thầy là ai?” vẫn còn đó, chờ đợi câu trả lời từ mỗi chúng ta. Chúng ta không thể mãi là những khán giả trong đám đông, chỉ biết những gì “người ta nói”. Chúng ta được mời gọi để trở thành những môn đệ đích thực, những người có thể, nhờ ơn Chúa Thánh Thần, tuyên xưng như Phê-rô: “Thầy là Đấng Ki-tô của Thiên Chúa, là Con Thiên Chúa hằng sống, là Chúa Cứu Độ của đời con.”
Xin cho lời tuyên xưng bằng môi miệng của chúng ta hôm nay được thể hiện bằng một cuộc đời can đảm bước theo Chúa trên con đường thập giá, để rồi chúng ta cũng được chia sẻ vinh quang Phục Sinh với Người. Amen.
Lm. Anmai, CSsR
