Chúng ta đang sống trong một kỷ nguyên công nghệ phát triển, đến nỗi – nếu không cẩn thận, nó không chỉ hỗ trợ, mà còn định hình lối sống và cách suy nghĩ của con người. Thế hệ trẻ hôm nay lớn lên với điện thoại thông minh trong tay, trí tuệ nhân tạo bên cạnh, và mạng xã hội như một “ngôi nhà thứ hai”. Trong bối cảnh ấy, giáo dục Kitô giáo nói chung và sứ vụ giáo dục của Hội dòng – đang đứng trước những thách đố, nhưng cũng mở ra nhiều hy vọng.
Nếu như thánh Augustinô đã từng thú nhận: “Lạy Chúa, Chúa đã dựng nên chúng con cho Chúa, nên lòng chúng con khắc khoải cho đến khi nghỉ yên trong Chúa” (Tự thuật thánh Augustinô, I,1), thì trong thế giới kỹ thuật số hôm nay, trái tim người trẻ càng xao xuyến hơn trước vô vàn lời mời gọi, hình ảnh và âm thanh, đòi hỏi họ phải có khả năng phân định để chọn cho mình một hướng đi đúng. Chính vì thế, sứ mạng giáo dục Kitô giáo cần được tái đọc trong ánh sáng của bối cảnh mới: nhận diện những thách đố và khám phá niềm hy vọng. Bởi vì, giáo dục không chỉ là truyền đạt kiến thức, nhưng là giúp con người lớn lên toàn diện trong sự thật và tình yêu. Đó là hướng đi của Hội dòng khi dấn thân trong sứ vụ giáo dục hôm nay.
- Khởi đi từ truyền thống giáo dục Kitô giáo
Từ buổi đầu, Giáo hội đã đặt giáo dục vào trung tâm của sứ mạng loan báo Tin Mừng. Đức Giáo hoàng Phaolô VI từng viết: “Con người thời nay thích nghe những chứng nhân hơn là thầy dạy; và nếu họ có nghe thầy dạy, là vì thầy dạy ấy cũng là chứng nhân” (Tông huấn Loan báo Tin Mừng, số 41). Giáo dục, vì thế, không dừng lại ở truyền đạt kiến thức, nhưng là một hành trình gieo trồng niềm tin, nhân bản, và khả năng phân định để con người sống trọn ơn gọi của mình.
Đức Phanxicô, trong Tông huấn Niềm vui Tin Mừng, cũng nhấn mạnh rằng Giáo hội cần một sự “hoán cải mục vụ” để biết cách hiện diện nơi những ngã rẽ mới của lịch sử, nhất là với người trẻ. Giáo dục hôm nay không chỉ là việc dạy và học trong lớp học, nhưng còn là khả năng đồng hành, lắng nghe, và mở ra cánh cửa để học sinh – sinh viên gặp được ý nghĩa cuộc đời mình.
Trong bối cảnh xã hội toàn cầu hóa, kỹ thuật số phát triển nhanh chóng, giáo dục Kitô giáo đứng trước những thách đố lớn:
- Làm sao giữ được nền tảng nhân bản và đức tin giữa một thế giới chạy theo hiệu quả, thành tích, và cạnh tranh?
- Làm sao để người trẻ không chỉ được đào tạo thành “người lao động có kỹ năng”, nhưng trước hết là “con người tự do và có trách nhiệm trước Thiên Chúa và tha nhân”?
Những câu hỏi này cũng chính là thao thức của Hội dòng chúng ta.
- Căn tính và sứ mạng giáo dục của Hội dòng
Hội dòng nữ Đa Minh Bùi Chu sống linh đạo “Chiêm niệm và chia sẻ cho tha nhân điều mình đã chiêm niệm”. Chính linh đạo này soi sáng sứ mạng giáo dục: chúng ta không chỉ truyền đạt điều đã học, nhưng là điều đã sống, đã chiêm niệm, đã thấm vào tâm hồn trong tương quan với Thiên Chúa.
Trong gần 75 năm hiện diện, Hội dòng đã đi theo con đường giáo dục như mục đích sáng lập ban đầu (x. Sắc lệnh thiết lập Hội dòng) như một lối để làm chứng cho Tin Mừng. Từ giáo dục mầm non, thiếu nhi, đến đồng hành với giới trẻ, chị em khát khao xây dựng một môi trường mà ở đó:
- Trẻ nhỏ được lớn lên trong an toàn, tình thương, và đức tin.
- Thiếu niên – thanh niên được hướng dẫn để trưởng thành nhân bản, biết phân định và sống có trách nhiệm.
- Mọi hoạt động giáo dục đều thấm nhuần tinh thần Tin Mừng: tôn trọng phẩm giá, đề cao sự thật, sống tình bác ái, và nuôi dưỡng hy vọng.
Nếu nhìn lại, ta có thể nói: giáo dục chính là cách Hội dòng góp phần xây dựng “văn hóa sự sống và sự gặp gỡ”, như Đức cố Giáo hoàng Phanxicô vẫn mời gọi.
- Giáo dục Kitô giáo trong thế giới kỹ thuật số: thách đố và cơ hội
Ngày nay, học sinh – sinh viên lớn lên trong thế giới đầy thông tin, nhưng cũng đầy phân tán. Mạng xã hội, trí tuệ nhân tạo, và các nền tảng kỹ thuật số mang lại nhiều cơ hội, nhưng đồng thời làm gia tăng những nguy cơ: cô đơn, khủng hoảng căn tính, lạc mất phương hướng và quá tải thông tin.
Trong văn kiện Công ước Toàn cầu về Giáo dục (2020), Đức Phanxicô mời gọi toàn thể Giáo hội và nhân loại cùng ký kết một “hiệp ước giáo dục toàn cầu” (Global Compact on Education), để khẳng định: giáo dục phải đặt con người vào trung tâm, chứ không phải lợi nhuận hay kỹ thuật. Điều này đặt ra cho chúng ta sứ mạng kép:
- Cập nhật phương pháp giáo dục, không ngừng học hỏi để hiểu người trẻ hôm nay.
- Giữ vững căn tính Kitô giáo: làm sao mỗi trường lớp, mỗi tiết học, mỗi giờ đồng hành đều là nơi gieo trồng đức tin và hy vọng.
Giáo dục Kitô giáo, vì thế, không khép kín trong bốn bức tường, mà mở ra đối thoại với xã hội, với văn hóa, và cả với công nghệ. Nhưng tất cả chỉ có ý nghĩa khi quy hướng về mục tiêu: giúp con người lớn lên toàn diện trong tự do và sự thật.
- Kinh nghiệm thực tế: Buổi gặp gỡ với Cha Mark Lewis, SJ – Hiệu trưởng Đại học Giáo hoàng Gregoriana và Cha Phêrô Nguyễn Quốc Bảo, SJ.
Trong buổi gặp gỡ vừa qua với Cha Mark Lewis, SJ – Hiệu trưởng Đại học Giáo hoàng Gregoriana, Roma, và Cha Phêrô Nguyễn Quốc Bảo, SJ tại Hội trường Hội dòng, chị em đã có cơ hội lắng nghe những chia sẻ sâu sắc về giáo dục, mục vụ, và sứ mạng của người thánh hiến trong thế giới hôm nay.
Điều để lại ấn tượng mạnh là cách cha nhấn mạnh đến tính đối thoại và đồng hành. Đại học Gregoriana – một trung tâm học thuật quốc tế của Giáo hội – không chỉ đào tạo kiến thức, nhưng còn chú trọng đến khả năng lắng nghe và đồng hành với sinh viên đến từ nhiều nền văn hóa, bối cảnh khác nhau. Đây cũng chính là điều Hội dòng luôn thao thức: giáo dục không thể là áp đặt, nhưng phải là mở ra một hành trình đồng hành.
Trong cuộc trao đổi, nhiều chị em đã chia sẻ về thao thức của mình: Người trẻ hôm nay dễ bị phân tán, thiếu định hướng; làm sao giáo dục có thể trở thành “nghệ thuật đồng hành”? Không chỉ dừng ở môi trường mầm non hay nơi giáo dục thanh thiếu niên, thao thức ấy còn mở rộng đến những bạn trẻ đang sống trong những hoàn cảnh đặc thù của thời đại, trong đó có cả những bạn thuộc cộng đồng LGBT.
Trong cuộc trao đổi, Cha Mark Lewis, SJ không chỉ dừng lại ở việc gợi ý đồng hành trực tiếp với các bạn trẻ, nhưng còn nhấn mạnh đến việc đồng hành với cha mẹ của họ. Bởi lẽ, nhiều khi chính cha mẹ cũng đang hoang mang, thậm chí bị tổn thương khi không biết cách đón nhận con mình. Hướng mục vụ được Cha nhắc đến không phải là cổ vũ hay hợp thức hoá mọi lối sống, nhưng là một sự ôm vào lòng – nghĩa là giúp các bậc cha mẹ vẫn yêu thương, vẫn gìn giữ mối dây gia đình, và từ đó trở thành chiếc nôi chữa lành cho những người con của mình.
Như thế, sứ mạng giáo dục và mục vụ hôm nay không chỉ giới hạn ở học đường, mà còn trải rộng trong từng mái ấm. Chính nơi đó, chúng ta được mời gọi gieo hạt mầm của một nền “văn hoá sự sống và sự gặp gỡ”: sự sống được đón nhận, và sự gặp gỡ mở ra con đường chữa lành cho cả cha mẹ lẫn con cái.
- Những thao thức và định hướng cho tương lai
Từ kinh nghiệm và văn hóa gặp gỡ ấy, chị em trong Hội dòng càng xác tín hơn rằng:
- Giáo dục là con đường truyền giáo – Qua từng giờ học, từng ánh mắt, từng lời động viên, chúng ta đang loan báo Tin Mừng của tình thương và sự thật.
- Người trẻ cần chứng nhân – Giáo dục không chỉ là hệ thống, nhưng là gương mặt, là tình yêu, là sự hiện diện.
- Đổi mới nhưng không đánh mất căn tính – Chúng ta cần cập nhật phương pháp, mở ra với công nghệ, nhưng vẫn trung thành với linh đạo chiêm niệm – chia sẻ và tinh thần giáo dục Công giáo.
Hội dòng, vì thế, sẽ tiếp tục dấn thân mạnh mẽ trong lĩnh vực giáo dục mầm non, thiếu nhi, và thanh thiếu niên. Nhưng hơn thế nữa, Hội dòng muốn trở thành người bạn đường của người trẻ: giúp họ phân định, xây dựng lý tưởng, và tìm thấy niềm vui sống ơn gọi làm người và làm con Chúa.
Sứ mạng giáo dục hôm nay là một thách đố lớn, nhưng cũng là niềm hy vọng lớn. Từ nền tảng của Giáo hội, từ linh đạo Đa Minh, và từ chính thao thức của chị em, Hội dòng xác tín:
- Giáo dục là cách ta góp phần xây dựng một thế giới công bằng, huynh đệ, và đầy tình người.
- Giáo dục là phương thế để trao ban điều mình đã chiêm niệm, để thắp sáng niềm tin giữa bóng tối.
- Giáo dục chính là “lời đáp trả” của Hội dòng trước tiếng gọi thời đại và lời mời của Chúa Giêsu.
Như Đức Thánh Cha Phanxicô đã nhắn gửi trong sứ điệp gửi Hội nghị Quốc tế của Hiệp hội Trường Công giáo (OIEC) tại New York: “Người trẻ là ‘hiện tại’ của Thiên Chúa và cũng là ‘hiện tại’ trong sứ mạng giáo dục của Giáo hội Công giáo”. Lời nhắc ấy trở thành nguồn cảm hứng cho Hội dòng trong sứ mạng giáo dục: không ngừng gieo trồng những mầm sống, mầm tin và mầm hy vọng, để nâng đỡ và đồng hành với thế hệ trẻ – những người mang trong mình tương lai của Giáo hội và của nhân loại.
M. Phương Cao
Tài liệu tham khảo
- Đức Phaolô VI, Tông huấn Loan báo Tin Mừng (Evangelii Nuntiandi), 1975. Bản dịch Việt ngữ, HĐGMVN. Nxb Tôn giáo
- Đức Phanxicô, Tông huấn Niềm vui Tin Mừng (Evangelii Gaudium), 2013. Bản dịch Việt ngữ, HĐGMVN. Nxb Tôn giáo
- Đức Phanxicô, Công ước Toàn cầu về Giáo dục (Global Compact on Education), 2020. Bản dịch Việt ngữ.
- Đức Phanxicô, Sứ điệp gửi những người tham dự Đại hội Thế giới về Giáo dục Công giáo, do OIEC tổ chức tại New York, 5–8/6/2019. https://www.vaticannews.va/en/pope/news/2019-06/pope-francis-message-oiec-conference-new-york.html
- Ghi chép từ buổi gặp gỡ Cha Mark Lewis, SJ, Hiệu trưởng ĐH Giáo hoàng Gregoriana, Roma và Cha Phêrô Nguyễn Quốc Bảo, SJ (Ghi chép nội bộ)
