ወደ ኢትዮጵያ እንኳን ደህና መጣህ

Chương 6: Êthiopia

33. ወደ ኢትዮጵያ እንኳን ደህና መጣህ

Nhìn thấy tiêu đề của bài viết này, bạn có ngạc nhiên không? Nhìn giống như font chữ bị lỗi vậy, phải không? Không phải đâu! Đây là câu tiêu đề được viết đúng bằng bảng chữ cái của tiếng Amharic, một trong những ngôn ngữ chính của đất nước Êthiopia đấy. ወደ ኢትዮጵያችን እንኳን ደህና መጣህ, phiên âm để đọc là: wede ītiyop’iyachini inikwani dehina met’ahi, có nghĩa là: chào mừng các bạn đến với đất nước Êthiopia của chúng tôi!

Tôi đến Êthiopia đúng vào ngày Lễ kính hai thánh Philipphê và Giacôbê Tông Đồ theo lịch phụng vụ của Giáo Hội Công Giáo. Mặc dù thật sự không sắp xếp và tính toán gì quá nhiều cho chuyến hành trình của mình, tôi không tin rằng đây chỉ là sự trùng hợp.

Theo tường thuật của Sách Tông Đồ Công Vụ, Philipphê là vị Tông Đồ đầu tiên của Chúa Giêsu thực hiện lệnh truyền ra khỏi thành Giêrusalem để loan báo Tin Mừng ở những vùng Giuđa, Samaria, và trên toàn cõi đất. Trong chuyến hành trình đầu tiên của mình, Philipphê đã gặp một viên thái giám người Êthiopia làm quan lớn trong triều của nữ hoàng Canđakê. Sau khi giải thích Kinh Thánh, chính Tông Đồ Philiphê đã rửa tội cho viên thái giám này. Sau khi chịu phép rửa, viên thái giám lòng đầy hoan hỷ trở lại quê hương xứ sở của mình. Đây câu chuyện về việc hoán cải và chịu phép rửa tội của người Kitô hữu Êthiopia đầu tiên được kể lại trong Kinh Thánh Tân Ước… Lần đầu tiên đặt chân đến một đất nước xa lạ lại đúng ngay vào ngày kỷ niệm công dân đầu tiên của đất nước ấy trở thành Kitô hữu, còn gì tuyệt bằng phải không?

Thế nhưng theo lịch phụng vụ của Giáo Hội Chính Thống Giáo Êthiopia, ngày tôi đến Êthiopia lại là ngày Thứ Sáu Tuần Thánh. Nhịp phụng vụ của Giáo Hội Êthiopia thường đi sau Giáo Hội Công Giáo Roma một tháng. Người Chính Thống Giáo Êthiopia thường hay đùa: Chúa Giêsu của họ chỉ sinh sau Chúa Giêsu của người Công Giáo Roma hai tuần, nhưng chịu chết và sống lại sau Chúa Giêsu của người Công Giáo Roma đến hơn một tháng. Nghĩa là Chúa Giêsu của Chính Thống Giáo có cuộc đời dương thế dài hơn Chúa Giêsu của Công Giáo Roma ít là được vài tuần đó chứ!

Kế bên chỗ tôi ở có một nhà thờ Chính Thống Giáo. Ngày Thứ Sáu Tuần Thánh, họ tổ chức cầu nguyện từ sáng sớm cho đến tận khuya. Với Chính Thống Giáo, nhà thờ được xem là nơi thánh thiêng vì có Cung Cực Thánh. Trong nhà thờ chỉ có chỗ dành cho các linh mục hoặc những người có chức sắc và có vị trí quan trọng. Phần lớn giáo dân đều phải tham dự các buổi phụng vụ từ bên ngoài sân nhà thờ… Ngày Thứ Sáu Tuần Thánh, sân nhà thờ chật kín người. Họ mang theo thảm để trải trên đất ở sân nhà thờ. Có những người ăn chay và cầu nguyện trong suốt cả ngày ngay tại sân nhà thờ. Thứ Sáu Tuần Thánh là cao điểm của thời kỳ chay tịnh mà họ đã trải qua trong suốt thời gian của Mùa Chay. Họ đứng, họ quỳ, họ phủ phục… Bên trong nhà thờ, các linh mục, phó tế, và các phụ phó tế thay phiên nhau hát bài Thương Khó và hướng dẫn mọi người cầu nguyện.

Ở ngay lối vào sân nhà thờ, người ta chuẩn bị sẵn những bó cỏ cói thật to. Mỗi người từ lớn đến bé sẽ tự dùng cây cói để kết thành một vòng cỏ đội trên đầu. Họ sẽ đội vòng cỏ ấy trong suốt ngày thứ Sáu Tuần Thánh, như biểu tượng hiệp thông với vòng gai mà Chúa Giêsu phải đội trên đầu.

Từ ngày Thứ Sáu Tuần Thánh, trên đường phố đã bắt đầu bày bán rất nhiều cỏ. Cỏ được bày bán cũng thuộc họ cói, nhưng còn xanh non và có mùi thơm rất dịu nhẹ. Đây là một loại vật liệu để trang trí không thể thiếu trong các dịp lễ của người Êthiopia. Đặc biệt, trong dịp mừng Lễ Phục Sinh, người ta sẽ rải rất nhiều cỏ trong nhà, trên nền nhà của mình. Đây là một cách để thể hiện lòng hiếu khách trong dịp lễ. Mỗi khi có khách bước vào nhà, lớp cỏ trang trí trên nền đất sẽ làm cho bước chân của khách được êm hơn. Mỗi bước chân khách đi cũng sẽ làm giập và bốc lên mùi thơm của cỏ tươi trong khắp căn nhà.

Trong tiếng Amharic, lễ Phục Sinh là Fasika. “Chúc mừng Phục Sinh” là Melkam Fasika. Thật ra, đây là một từ có gốc từ tiếng Hylạp của Kinh Thánh. Chữ Paskakhi được sử dụng trong ngôn ngữ Amharic thì bị biến thành Fasika. Thường thì người ta chuẩn bị cho ngày lễ Fasika từ sớm. Thế nên trong khi sân nhà thờ vẫn đang diễn ra những giờ cầu nguyện và ăn chay đầy sốt sắng của ngày Thứ Sáu Tuần Thánh, thì ngoài đường phố, ngay trước cửa nhà thờ, đã có những người khác nhóm chợ nhộn nhịp. Người ta bán cây cói, bán cỏ thơm. Có cả những chuyến xe chất đầy gà, dê, và chiên… để chuẩn bị cho việc sát tế và lấy thịt ăn mừng trong ngày lễ Phục Sinh.

Thế đó. Ấn tượng đầu tiên của tôi về bầu khí đậm màu sắc Chính Thống giáo ở Êthiopia là thế đó.

Nhưng mà vẫn còn nhiều điều mới mẻ và lạ lùng lắm…

Cao Gia An, S.J., Trích “Nhật Ký Châu Phi 2024”

Nguồn: Gia An’s blog