Chúa Giê-su đã hoàn tất chương trình cứu độ nhân loại qua cuộc thương khó và phục sinh của Người. Suy niệm các chặng đàng Thánh giá là một thực hành trong đời sống đạo đã ra đời từ rất sớm. Chúng ta cùng tìm hiểu các chặng đàng Thánh giá qua việc trả lời các câu hỏi sau:
1. Đàng Thánh Giá nghĩa là gì?
Hiện nay, hầu hết các nhà thờ đều có 14 chặng đàng Thánh giá, tái hiện lại cuộc thương khó của Chúa Giê-su.
“Đàng Thánh giá” hoặc “Đường Thánh giá”, tiếng La-tinh là “Via crucis”, nghĩa là con đường thương khó mà Chúa Giê-su đã trải qua. Người đã vác Thánh giá từ dinh tổng trấn Phi-la-tô lên đồi Can-vê, nơi mà Người đã chịu đóng đinh, sau đó Người được an táng và ngày thứ ba Người đã sống lại (x. 1Cr 15,3). Sau này, các tín hữu muốn đi lại con đường ấy, để kính nhớ việc Chúa Giê-su cứu chuộc nhân loại. Các tín hữu ở Giê-ru-sa-lem đi lại chặng đường mà Chúa Giê-su đã đi trong cuộc khổ nạn. Các tín hữu ở các nơi khác cũng tìm cách họa lại hành trình thương khó mà Chúa Cứu Thế đã trải qua.
2. Đàng Thánh Giá ra đời từ khi nào?
Việc suy niệm các chặng đàng Thánh giá ra đời khá sớm. Theo truyền thống, Đức Mẹ thường đi lại con đường mà Chúa Giê-su đã đi trong cuộc khổ nạn.
Năm 313, Hoàng đế Roma Constantinô cho phép các Ki-tô hữu được công khai thờ phượng Chúa. Năm 335 ông xây nhà thờ Mồ thánh trên địa điểm tương truyền là ngôi mộ Chúa Giê-su. Không lâu sau khi khánh thành, nhiều người đã hành hương tới ngôi thánh đường này, nhất là trong Tuần Thánh.
Vào thế kỷ IV, một phụ nữ tên là Egeria, từ nước Pháp hành hương tới Giê-ru-sa-lem, mô tả một cuộc hành hương đã diễn ra ở đây như sau: Đức Giám mục Giê-ru-sa-lem và khoảng 200 khách hành hương bắt đầu “ngay từ lúc có tiếng gà gáy sáng đầu tiên” tại địa điểm Chúa Giê-su hấp hối vào đêm thứ Năm Tuần thánh. Họ đọc kinh, hát thánh ca và nghe một đoạn sách Tin Mừng, sau đó đi tới vườn Giết-sê-ma-ni, và tiếp tục đi tới Giê-ru-sa-lem, “đến cửa thành vào khoảng thời gian người ta trông rõ được mặt nhau, và từ đó đi thẳng đến trung tâm thành phố. Mọi người, lớn nhỏ, giàu nghèo, tất cả đều tề tựu tại đó, vì vào ngày đặc biệt này, không ai bỏ qua cuộc canh thức cho đến sáng”.
Khách hành hương thường đi theo một con đường đã định sẵn, từ nơi Phi-la-tô xử án, cho đến nhà thờ Mồ thánh. Con đường đi qua thành cổ Giê-ru-sa-lem được mọi người công nhận là con đường Chúa Giê-su đã đi trong cuộc tử nạn, và đến nay vẫn giữ nguyên như thế. Con đường này tiếng La-tinh gọi là “Via Dolorosa”, có nghĩa là “Con đường thương khó”.
Những chặng dừng chân trên con đường này được đặt ra để ghi nhớ những sự việc đặc biệt đã xảy ra trong cuộc thương khó của Chúa Giê-su. Ở nhiều chỗ, người hành hương chỉ phỏng đoán vị trí nơi đã xảy ra sự việc, vì trong thực tế, Giê-ru-sa-lem đã bị quân lính Roma phá hủy hoàn toàn vào năm 70.
Những người hành hương ở Âu châu trở về nhà, đem theo dầu từ những ngọn đèn đã thắp quanh mộ Chúa Giê-su và những di vật từ các nơi thánh, và đôi lúc họ cố xây dựng lại những gì họ đã chứng kiến ở Đất Thánh.
Việc suy niệm các chặng đàng Thánh giá tiếp tục được phổ biến. Vào thế kỷ thứ V, nhiều nơi ở Âu châu người ta đã “mô phỏng” các địa điểm ở Đất thánh để những người không thể đến Đất thánh có thể đi hành hương cách thiêng liêng. Chẳng hạn, Thánh Petronius, Giám mục Bologna ở Tây Ban Nha, đã xây dựng một quần thể các nhà nguyện tại Tu viện San Stefano, gợi lại những Đền thánh quan trọng ở Đất Thánh, gồm cả một vài chặng đàng Thánh giá.
Việc suy niệm các chặng đàng Thánh giá bắt đầu sốt sắng từ năm 1342 khi các tu sĩ dòng Phan-xi-cô được Đức Thánh Cha trao nhiệm vụ coi sóc các địa điểm linh thiêng nơi Đất Thánh.
Tranh ảnh mô tả các chặng đường Thánh giá xuất hiện trong các nhà thờ từ năm 1686 khi Đức Giáo hoàng Innocent XI cho phép dòng Phan-xi-cô được phép trưng bày tranh ảnh này trong các nhà thờ của Dòng. Đức Giáo hoàng còn ban ân xá cho các tu sĩ dòng Phan-xi-cô và các tín hữu liên hệ với Dòng này khi đi viếng các nơi thánh tại Đất thánh hoặc viếng các chặng đường Thánh giá đặt trong các nhà thờ.
Năm 1726 Đức Giáo hoàng Bênêđictô XIII mở rộng đặc ân đó cho tất cả mọi tín hữu. Năm năm sau, Đức giáo hoàng Clementê XII cho phép tất cả mọi nhà thờ được đặt các chặng đàng Thánh giá và ấn định con số là 14 chặng, áp dụng kể từ đó cho đến nay. Năm 1742, Đức giáo hoàng Bênêđictô XIV đã đặc biệt thúc giục mọi nhà thờ nên làm phong phú thánh điện bằng các chặng đàng Thánh giá.
Các tu sĩ Dòng Phanxicô đã hoạt động tích cực để quyết định của các Đức Giáo hoàng trở thành hiện thực. Thánh Leonardo thuộc Port-Maurice đã đặt các chặng đường Thánh giá tại hơn 500 nhà thờ ở nước Ý. Còn thánh Alphongsô Ligori năm 1787 đã viết suy niệm các chặng đường Thánh giá mà đa số chúng ta đều biết vì được dùng trong hầu hết các giáo đường vào thế kỷ XIX và XX.
14 chặng đường Thánh giá theo cổ truyền là:
1. Quan Philatô luận giết Đức Chúa Giê-su
2. Đức Chúa Giê-su vác Thánh Giá.
3. Đức Chúa Giê-su ngã xuống đất lần thứ nhất
4. Đức Mẹ gặp Đức Chúa Giê-su vác Thánh Giá
5. Ông Simon vác Thánh giá đỡ Đức Chúa Giê-su
6. Bà Veronica trao khăn cho Đức Chúa Giê-su lau mặt
7. Đức Chúa Giê-su ngã xuống đất lần thứ hai
8. Đức Chúa Giê-su đứng lại an ủi con cái thành Giêrusalem
9. Đức Chúa Giê-su ngã xuống đất lần thứ ba
10. Quân dữ lột áo Đức Chúa Giê-su
11. Quân dữ đóng đanh Đức Chúa Giêsu
12. Đức Chúa Giê-su sinh thì trên Thánh Giá
13. Tháo đanh Đức Chúa Giê-su xuống mà phó ở tay Đức Mẹ
14. Táng xác Đức Chúa Giê-su trong hang đá
Các chặng thương khó thứ ba, bốn, sáu, bẩy và chín không được mô tả rõ rệt trong các sách Tin Mừng, cũng như thánh Alphongso mô tả về chặng thứ 13: Tháo đanh Đức Chúa Giê-su xuống mà phó ở tay Đức Mẹ.
Để phù hợp với các trình thuật trong sách Tin Mừng, thứ Sáu Tuần Thánh năm 1991 Thánh Giáo hoàng Gioan Phaolô II đã đưa ra bản văn Con đường Thánh giá theo Kinh Thánh, và từ đó mỗi năm đều có cử hành nghi thức này tại Đấu trường Colosseum ở Roma. Năm 2007, Đức Giáo hoàng Bênêđictô XVI đã chấp thuận bản văn này dùng suy niệm và cử hành nghi thức nơi công cộng.
Bản văn mới này có các chặng đường như sau:
1. Chúa Giê-su trong vườn Giệt-si-ma-ni
2. Chúa Giê-su bị Giu-đa phản bội và bị bắt
3. Chúa Giê-su bị công nghị kết án
4. Chúa Giê-su bị Phê-rô chối
5. Chúa Giê-su bị Phi-la-tô luận tội
6. Chúa Giê-su bị đánh đòn và đội mão gai
7. Chúa Giê-su vác thập giá
8. Chúa Giê-su được Si-mon vác giúp Thánh giá
9. Chúa Giê-su gặp phụ nữ thành Giê-ru-sa-lem
10. Chúa Giê-su bị đóng đinh
11. Chúa Giê-su hứa một chỗ trong Nước Trời cho người trộm lành
12. Chúa Giê-su trao phó Đức Mẹ cho Gio-an
13. Chúa Giê-su chết trên thập giá
14. Chúa Giê-su được táng trong mồ.
3. Tại sao chúng ta lại đi Đàng Thánh Giá?
Đức Thánh cha Phanxicô đã nêu ra 8 lý do khiến chúng ta cần phải đi “Đàng Thánh giá”:
1. Đàng Thánh giá giúp chúng ta tín thác vào Chúa Giê-su.
(Đức Thánh Cha Phan-xi-cô nói trong chặng Đàng Thánh giá tại Đại hội Giới trẻ Thế giới, 26-7-2013).
2. Đàng Thánh giá giúp chúng ta đi vào câu chuyện cuộc đời Chúa Giê-su.
(Đức Thánh Cha Phan-xi-cô nói trong chặng Đàng Thánh giá tại Đại hội Giới trẻ Thế giới, 26-7-2013).
3. Đàng Thánh giá nhắc nhở chúng ta, Chúa Giê-su chịu khổ nạn cùng với chúng ta.
(Đức Thánh Cha Phan-xi-cô nói trong chặng Đàng Thánh giá tại Đại hội Giới trẻ Thế giới, 26-7-2013).
4. Đàng Thánh giá thôi thúc chúng ta hành động theo giáo huấn của Chúa Giê-su.
(Đức Thánh Cha Phan-xi-cô nói trong chặng Đàng Thánh giá tại Đại hội Giới trẻ Thế giới, 26-7-2013).
5. Đàng Thánh giá giúp chúng ta quyết định sống vì Chúa Ki-tô hay ngược lại.
(Đức Thánh Cha Phan-xi-cô nói trong ngày thứ Sáu Tuần thánh, 29-3-2013).
6. Đàng Thánh giá là câu trả lời của Thiên Chúa trước sự dữ trong thế gian.
(Đức Thánh Cha Phan-xi-cô nói trong ngày thứ Sáu Tuần thánh, 29-3-2013).
7. Đàng Thánh Giá cho chúng ta vững tin vào tình yêu Thiên Chúa dành cho chúng ta.
(Đức Thánh Cha Phan-xi-cô nói trong chặng Đàng Thánh giá tại Đại hội Giới trẻ Thế giới, 26-7-2013).
8. Đàng Thánh giá hướng dẫn chúng ta, từ thập giá đến Phục Sinh.
(Đức Thánh Cha Phan-xi-cô nói trong ngày thứ Sáu Tuần thánh, 18-4-2014).
Ủy ban Phụng tự TGP Hà Nội
Nguồn: https://www.tonggiaophanhanoi.org
